Nowelizacja ustawy o gospodarce nieruchomościami rozczarowała środowisko rynku nieruchomości.
W pracach legislacyjnych po raz kolejny zbagatelizowano merytoryczny głos środowiska pośredników i zarządców nieruchomości. Rzeczoznawstwo majątkowe stało się zawodem wybranym i nadmierne chronionym.
Tomasz Błeszyński, prezydent Federacji Porozumienie Polskiego Rynku Nieruchomości.
Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację Ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz innych ustaw.
Środowisko rynku nieruchomości niecierpliwie czekało na zmiany w ustawie, szczególnie na powrót do sprawdzonych i dobrze funkcjonujących przez lata zapisów ze starej ustawy.
Poprzedni rząd, wprowadzając słynną ze swej złej, jakości ustawę deregulacyjną, zlikwidował min. w Ustawie o gospodarce nieruchomościami istotne zapisy, uniemożliwiając tym samym profesjonalne prowadzenie działalności zawodowej w zakresie pośrednictwa i zarządzania nieruchomościami. Z tego aktu prawnego zostały wykreślone kluczowe paragrafy, dotyczące min. definicji działalności zawodowej, jej funkcjonowania i zakresu czynności.
Nowelizacja rozczarowała środowisko rynku nieruchomości nie poprawiono ustawy w całości po de regulacyjnych zmianach. Co prawda jest już lepiej, niż było, ale do poprawnej legislacji jeszcze daleko.
Wprowadziło to chaos nie tylko prawny, który odbił się to negatywnie na rynku nieruchomości. Czynności związane z pośrednictwem i zarządzaniem zaczęły wykonywać przypadkowe osoby bez doświadczenia, opierając się na ułomnych zapisach ustawy zniszczonej przez deregulację. Powodowało to, coraz więcej sytuacji, w których poszkodowani byli klienci. Przedstawiciele Federacji Porozumienie Polskiego Rynku Nieruchomości wielokrotnie ostrzegali poprzedni rząd przed skutkami, jaki przyniesie dla rynku nieruchomości ustawa deregulacyjna. Niestety, opinie środowiska w tej sprawie zostały zbagatelizowane.
Dlatego też z zainteresowaniem środowisko rynku nieruchomości przyjęło informację, że nowy rząd zamierza znowelizować Ustawę o gospodarce nieruchomościami. Na etapie prac legislacyjnych w ministerstwie, w Sejmie i Senacie uczestniczyli reprezentanci min. Federacji Porozumienie Polskiego Rynku Nieruchomości, którzy złożyli stosowne wnioski do projektu nowelizowanej ustawy. Niestety, i tym razem głos środowiska nie został w pełni wysłuchany i nie wszystkie propozycje poprawek do tych przepisów zyskały aprobatę. Nowelizacja rozczarowała środowisko nie poprawiono ustawy w całości po deregulacyjnych zmianach. Co prawda jest już lepiej, niż było, ale do poprawnej legislacji jeszcze daleko.
Zmiany zakładają m.in., że pośrednikiem w obrocie nieruchomościami oraz zarządcą nieruchomości może być osoba, która prowadzi działalność gospodarczą w tym zakresie i realizuje czynności zawodowe odpłatnie, w sposób zorganizowany oraz ciągły. W znowelizowanej ustawie zdefiniowano podstawowy zakres czynności pośrednictwa oraz zarządzania. Przywrócono pośrednikom bardzo ważne prawo wglądu i pobierania odpisów, wypisów i zaświadczeń z sądów, urzędów, a także innych instytucji. Wprowadzono obowiązek dołączania kopii polisy OC do umów pośrednictwa i zarządzania oraz kary za ewentualny brak ubezpieczania. Dopuszczono, by umowy pośrednictwa i zarządzania mogły być zawierane w formie elektronicznej, do której zawarcia niezbędny będzie podpis kwalifikowany.
Po raz pierwszy na nieznaną dotąd skalę ustalono bardzo wysokie kary za określanie wartości nieruchomości przez inne osoby niż rzeczoznawcy majątkowi.
Żałujemy bardzo, że na etapie legislacyjnym nie uwzględniono szerszej charakterystyki oraz specyfiki wykonywania czynności pośrednictwa i zarządzania. Nie określono też w umowach pośrednictwa i zarządzania katalogu istotnych zapisów, wskazując tylko, w jakiej formie ma zostać zawarta. Nie przywrócono dobrze funkcjonującej w poprzedniej ustawie instytucji klauzuli wyłączności w umowach pośrednictwa. Wielka szkoda, że zmiany w tym akcie prawnym mają tylko charakter kosmetyczny. Żałuję, że nie uwzględniono proponowanych przez środowisko zapisów i nie przywrócono w tym zakresie ładu prawnego sprzed deregulacji.
Zdumienie środowiska budzi natomiast nadmierne faworyzowanie i penalizowanie zawodu rzeczoznawcy majątkowego w znowelizowanej ustawie. Po raz pierwszy na nieznaną dotąd skalę ustalono bardzo wysokie kary za określanie wartości nieruchomości przez inne osoby. Wprowadzony do ustawy art. 189 b. wprost wskazuje, że kto bez uprawnień zawodowych w zakresie szacowania nieruchomości dokonuje określenia jej wartości lub trwale związanych z nią maszyn lub urządzeń, podlega karze grzywny w wysokości do 50 000 zł.
Pomysłodawcy tej niespotykanej dotychczas regulacji prawnej, tak promującej i zabezpieczającej jeden zawód, zapomnieli chyba, że na rynku funkcjonują inne zawody, które równie dobrze realizują zadania w podobnym zakresie i to z bardzo dobrym skutkiem, czasem nawet lepszym niż wskazywani tu rzeczoznawcy. Pragnę przypomnieć, że nie mówimy tu o przygotowaniu operatu szacunkowego, który tylko rzeczoznawca majątkowy może sporządzić, ale o zwykłym określeniu wartości nieruchomości.
Z zainteresowaniem środowisko zawodowe będzie przyglądać się, jak ten zapis, będący zwykłym nieracjonalnym bublem prawnym znajdzie swoje zastosowanie w praktyce rynku nieruchomości.
Poniżej najważniejsze zmiany dotyczące rzeczoznawstwa majątkowego, pośrednictwa w obrocie nieruchomościami i zarządzania nieruchomościami:
Art. 1. W Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r., poz. 2147 i 2260 oraz z 2017 r., poz. 624 i 820) wprowadza się następujące zmiany:
31) w art. 175:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
2. Rzeczoznawca majątkowy jest zobowiązany do stałego doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz dokumentowania wypełniania tego obowiązku. Dokumentację potwierdzającą wypełnianie tego obowiązku rzeczoznawca majątkowy przechowuje przez okres 5 lat,
b) po ust. 4 dodaje się ust. 4a i 4b w brzmieniu:
4a. Kopia dokumentu ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 4, aktualnego na dzień sporządzenia operatu szacunkowego, stanowi załącznik do operatu szacunkowego lub umowy o dokonanie wyceny nieruchomości.
4b. Przepis ust. 4a stosuje się odpowiednio w przypadku potwierdzenia aktualności operatu szacunkowego, o którym mowa w art. 156 ust. 4, a także w odniesieniu do opracowań i ekspertyz niestanowiących operatu szacunkowego, o których mowa w art. 174 ust. 3a,
c) ust. 6 otrzymuje brzmienie:
6. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa ustala oraz ogłasza obowiązujące standardy zawodowe w drodze obwieszczenia;
32) w art. 177 w ust. 2b pkt 2 otrzymuje brzmienie:
2) posiada udokumentowane dwuletnie doświadczenie zawodowe świadczące o nabyciu wiedzy i umiejętności w zakresie wyceny nieruchomości w takim stopniu jak osoby, które odbyły praktykę zawodową, o której mowa w ust. 1 pkt 5;
33) w art. 178:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Rzeczoznawca majątkowy niewypełniający obowiązków, o których mowa w art. 175 ust. 13, podlega odpowiedzialności zawodowej,
b) po ust. 2b dodaje się ust. 2c w brzmieniu:
2c. Wykonanie kary dyscyplinarnej następuje przez wpis do centralnego rejestru rzeczoznawców majątkowych,
c) dodaje się ust. 6 w brzmieniu:
6. Osoba pozbawiona uprawnień zawodowych w trybie, o którym mowa w ust. 5, z dniem uprawomocnienia się orzeczenia sądu traci prawo wykonywania zawodu oraz używania tytułu zawodowego rzeczoznawca majątkowy.;
34) po art. 179 dodaje się art. 179a i art. 179b w brzmieniu:
Art. 179a. Pośrednik w obrocie nieruchomościami to przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą z zakresu pośrednictwa w obrocie nieruchomościami.
Art. 179b. Pośrednictwo w obrocie nieruchomościami polega na odpłatnym wykonywaniu czynności zmierzających do zawarcia przez inne osoby umów:
1) nabycia lub zbycia praw do nieruchomości;
2) nabycia lub zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;
3) najmu lub dzierżawy nieruchomości lub ich części;
4) innych niż określone w pkt 13, których przedmiotem są prawa do nieruchomości lub ich części;
35) w art. 180 w ust. 3 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:
Umowa wymaga formy pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności.;
36) w art. 181 po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu:
3a. Kopia dokumentu ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 3, aktualnego na dzień zawarcia umowy pośrednictwa stanowi załącznik do tej umowy. Pośrednik w obrocie nieruchomościami niezwłocznie informuje stronę umowy pośrednictwa o wszelkich zmianach danych zawartych w dokumencie ubezpieczenia i o zawarciu nowej umowy ubezpieczenia, przekazując kopię dokumentu ubezpieczenia.
,3b. Jeżeli pośrednik w obrocie nieruchomościami nie dopełnił obowiązków, o których mowa w ust. 3a, strona umowy pośrednictwa, po uprzednim wezwaniu w formie pisemnej pośrednika w obrocie nieruchomościami do przedłożenia kopii dokumentu ubezpieczenia w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wezwania, ma prawo wypowiedzieć umowę pośrednictwa ze skutkiem natychmiastowym;
37) po art. 181 dodaje się art. 181a w brzmieniu:
Art. 181a. Pośrednik w obrocie nieruchomościami wykonujący czynności, o których mowa w art. 179b, w związku z zawartą umową pośrednictwa ma prawo wglądu do:
1) ksiąg wieczystych,
2) katastru nieruchomości,
3) ewidencji sieci uzbrojenia terenu,
4) tabel taksacyjnych i map taksacyjnych tworzonych na podstawie art. 169,
5) planów miejscowych, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
6) rejestrów cen i wartości nieruchomości,
7) rejestrów osób, którym przysługują prawa określone w art. 179b pkt 2, oraz prawa odrębnej własności lokalu,
8) ewidencji ludności w zakresie obowiązku meldunkowego,
9) świadectw charakterystyki energetycznej
oraz do pobierania z nich niezbędnych odpowiednio odpisów, wypisów i zaświadczeń.;
38) po art. 184 dodaje się art. 184a i art. 184b w brzmieniu:
Art. 184a. Zarządca nieruchomości to przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą z zakresu zarządzania nieruchomościami.
Art. 184b. Zarządzanie nieruchomością polega na podejmowaniu decyzji i dokonywaniu czynności mających na celu zapewnienie racjonalnej gospodarki nieruchomością, a w szczególności:
1) właściwej gospodarki ekonomiczno-finansowej nieruchomości;
2) bezpieczeństwa użytkowania i właściwej eksploatacji nieruchomości;
3) właściwej gospodarki energetycznej w rozumieniu przepisów prawa energetycznego;
4) bieżące administrowanie nieruchomością;
5) utrzymanie nieruchomości w stanie niepogorszonym zgodnie z jej przeznaczeniem;
6) uzasadnione inwestowanie w nieruchomość.;
39) w art. 185 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
2. Zakres zarządzania nieruchomością określa umowa o zarządzanie nieruchomością, zawarta z jej właścicielem, wspólnotą mieszkaniową albo inną osobą lub jednostką organizacyjną, której przysługuje prawo do nieruchomości, ze skutkiem prawnym bezpośrednio dla tej osoby lub jednostki organizacyjnej. Umowa wymaga formy pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności;
40) w art. 186 po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu:
3a. Kopia dokumentu ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 3, aktualnego na dzień zawarcia umowy o zarządzanie nieruchomością stanowi załącznik do tej umowy. Zarządca nieruchomości niezwłocznie informuje stronę umowy o zarządzanie nieruchomością o wszelkich zmianach danych zawartych w dokumencie ubezpieczenia i o zawarciu nowej umowy ubezpieczenia, przekazując kopię dokumentu ubezpieczenia.
3b., Jeżeli zarządca nieruchomości nie dopełnił obowiązków, o których mowa w ust. 3a, strona umowy o zarządzanie nieruchomością, po uprzednim wezwaniu w formie pisemnej zarządcy nieruchomości do przedłożenia kopii dokumentu ubezpieczenia w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wezwania, ma prawo wypowiedzieć umowę o zarządzanie nieruchomością ze skutkiem natychmiastowym;
41) po art. 190 dodaje się art. 190a w brzmieniu:
Art. 190a. Przepisów niniejszego rozdziału nie stosuje się do gospodarowania nieruchomościami bezpośrednio przez właściwy organ, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa i Agencję Mienia Wojskowego oraz do zarządzania nieruchomościami
bezpośrednio przez ich właścicieli lub użytkowników wieczystych, a także przez jednostki organizacyjne w stosunku do nieruchomości oddanych tym jednostkom w trwały zarząd;
Art. 10. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 września 2017 r.
Jak wskazuje doświadczanie i praktyka rynku, zapewne nie jest to ostatnia nowelizacja ustawy i należy się spodziewać kolejnych regulacji prawnych. Oby były lepsze albo, chociaż nie gorsze niż te sprzed deregulacji.
Tomasz Błeszyński Wydawnictwo Real Estate Manager nr.4 /2017
